Bontoc : ang buhay sa kabundukan

Sa mga bulubundukin ng Pilipinas ay matatagpuan ang ibat-ibang pangkat-etniko na hanggang ngayon ay nananatili parin sa kabila ng mabilis na pag-usbong ng teknolohiya. Isa sa mga pangkat na ito ang mga Igorot na nahahati sa anim na pangkat : ang mga Bontoc, Ibaloi, Ifugao, Isneg (or Apayao), Kalinga, at ang mga Kankana-ey. Sila ay matatagpuan sa mga kabundukan na Cordillera sa hilagang bahagi ng Pilipinas.

Ang Bontoc ay galing sa salitang “bun” at “tuk” na nangangahulugang kabundukan. Sila ay nakilala noong unang panahon dahil sa kanilang nakagisnang gawain na pagmumugot ng ulo ng mga taong kanilang napatay. Nakilala rin sila sa kanilang kakaibang palamuti sa katawan na tinatawag na “tattoo”. Tatlong uri ng “tattoo” ang kanilang ginagamit: ang chak-lag', na inilalagay sa dibdib ng taong nakapugot ng ulo; ang pong'-o, na karaniwang inilalagay sa braso ng mga kababaihan; at ang fa'-tek, tawag sa iba pang klase ng “tattoo” sa katawan.

Tradisyunal para sa mga kalalakihan at kababaihan na walang pantaas na kasuotan. Ngunit, noong naunang panahon, ang mag kababaihan ay nasusuot ng maiikling blusa na sila mismo ang gumagawa. Wanes ang tawag sa kasuotan ng mga lalaki, ngunit para sa may mataas na katungkulan sa lipunan ay lagteb ang kanilang ginagamit, na nilalagayn ng mas mahusay na disenyo. Sa ulo naman ay inilalagay ang suklung o suklang.

Ang isinusuot ng mga kababaihan ay tinatawag na lufid na maikli at abot tuhod lamang. Khinawaan, na may puting kulay, ang ginagamit ng mga mayayaman at kinayan naman para sa mga mahihirap na ginagamitan ng pula at puting kulay. Karaniwan narin sa pangkat na ito ang paghahabi ng tela at ang kulay na asul ang kadalasang ginagamit. Ang mga disenyo ay ukol sa mga taong sumasayaw at nagtatanim, mga bituin, dahon at palay. Ngayon, ang mag Bontoc ay nagsusuot na ng mga makabagong damit katulad ng T-shirt at sapatos na magagamit sa pang-araw-araw.

Sa murang edad ay ipinadadala ang mga kabataang lalaki sa isang ato (tinatawag nating dormitoryo sa makabagong panahon) at sa isang ulog naman para sa kababaihan. Ang basket, na gawa sa rattan o kawayan ay isang mahalagang kagamitan sa pangangalakal at sa pananampalataya. Halimbawa nito ang pagitaken, na binubuo ng tatlong maliliit na basket na sinasabit sa mga puno. Sa isang ritwal nang pagpapasalamat, na tinatawag na pinikpikan, ang mga manok ay kanilang pinapatay, ginagawang alay sa kanilang mga anito at kanilang inilalagay sa mga basket na ito.

Mayroon ring kakaibang sining ang mga Bontoc. Halimbawa nito ay ang pag-uukit sa kahoy na ang disenyo ay ulo na kumakatawan sa mga kalabang kanilang napatay at inilalagay o sinasabit sa sanga ng ilang puno. Ang disenyo naman ng kanilang mga kagamitan ay katulad ng disenyo ng kanilang kasuotan.

Sa panitikan, ang wika ng mga Bontoc ay ginagamit lamang sa pakikipag-usap sa kanilang kapwa-tao at sa kanilang mga anito. Gumagawa sila ng mga tula, alamat, bugtong at mga awitin bilang isang paraan ng pakikipagtalastasan at pagpapahiwatig ng kanilang mga nararamdaman.

Sa larangan naman ng musika, sila ay gumagamit ng gangsa pattung, na binubuo ng limang gong. Maaari itong tugtugin sa ibat-ibang paraan na naaayon sa selebrasyon at uri ng sayaw. Mayroon silang ibat-ibang musika para sa ibang-ibang pang-araw-araw na gawain. Ang balangbang, isang salitang nanggaling sa tunog ng gangsa, ay isang sayaw na ginagawa ng mga matatanda pagkatapos makapag-uwi ng ulo ng isang kalaban sa isang madugong labanan.

Ang tradisyunal na pananatili ng mga kalalakihan at kababaihan sa mga dormitoryo at ang kanilang pagkain kasabay ng kanilang mga pamilya ay unti-unting nagbago nang lumaganap ang Kristiyanismo. Ngunit sa kabuuhan, masasabi nating ang lahat ng mga Bontoc ay mulat sa kanilang uri ng pamumuhay at walang pagnanais na mabago ang mga ito.


ΩΩΩ βǻŷƧâγ ΩΩΩ

Allan Pineda : Ang Buhay Sa Likod ng Entablado

Hindi natin makakaila na ang paghihirap o paghihikahos sa buhay ay hindi hadlang sa isang tao upang makamit ang pinaka-asam-asam na tagumpay. Ika nga mas masarap ang tagumpay kung ito'y galing sa pagod at hirap.
Isa sa mga taong tinutukoy ko ay si Allan Pineda Lindo o mas kilala ng buong mundo na si Apl. de Ap. Siya ay isa sa mga orihinal na kasapi ng sikat na banda sa mundo, ang Black Eye Peas. Sa kabila ng respeto at pagtangkilik sa kanya ng mga tao, kokonti lamang ang nakaka-alam ng kanyang kwento. Kwento ng tagumpay sa buhay.

Si Allan Pineda ay ipinaganak noong ika-28 ng Nobyembre taong !974 sa liblib na baryo ng Sapang Bato sa Angeles, Pampanga. Iniwan sila ng kanilang ama na isang piloto ng US Airforce na nakabase noon sa Clark Air Base, matapos siyang ipinanganak. Dahil dito, mag-isang bumubuhay ang kanilang ina, si Cristina Pineda para sa kanilang magkakapatid. Bilang panganay ay tumutulong siya sa kaniyang ina na mag-hanapbuhay upang sumapat ito sa kanilang pangangailangan araw-araw. Kung minsan, ay magtatanim siya ng mais, tubo, palay at kamote upang makaipon. Pero hindi pa rin niya napabayaang mag-aral. Natitiis niyang sumakay lamang ng dyip patungong paaralan araw-araw kahit abutin pa siya ng isang oras sa biyahe. Sa kalagayang ito, hindi lubos akalain na balang araw , ang bolo at ararong kaniyang ginagamit sa pagtatanim ay mapapalitan ng mikropono at siya'y titingalain ng ating kababayan at ng buong mundo. At dumating nga ang araw na iyon.

Labing-apat na taong gulang si Allan nang siya'y magtungo sa Estados Unidos nang ang Pearl Buck's Foundation ay nagsustento sa kaniyang pag-aaral sa nasabing bansa. Ang 'foundation' ay naglalayon na matulungan ang mga batang Amerasian na ibinandona ng kanilang mga magulang at isa nga si Allan dun. Doon ay inampon siya ni Joe Ben Hudgens at pinag-aral hanggang sa mataas na paaralan. Sa kabila ng dugong Pilipino na nanalaytay sa kaniyang ugat ay hindi siya pinapansin ng ating kababayan doon. Sa Estados Unidos din niya nahasa ang galing at pagkahilig niya sa pagkanta lalo na nang magkita sila ni will.i.am na naging kasapi rin sa kanilang banda. Silang dalawa ay gumawa ng grupo kasama ng iba at regular na nagtatanghal ng 'break-dancing' at mga sayaw na hip-hop sa Los Angeles, California. Pinangalangan nila ang kanilang grupo na ATBAN Klan. Dahil dito ay nadiskubre ang kanilang potensyal ng Ruthless' Records at magkakaroon sana sila ng album nang mamatay ang may-ari ng recording company. Sa unang pagkakataon, naglaho ang pangarap nila sa industriya. Parang pinagtakluban ng langit at lupa ang nararamdaman nila noon. Pero hindi siya sumuko, noong taong 1998 (tatlong taon matapos ang kanilang pagkabigo) ay tinangkilik na namn sila ng recording-company at nagkaroon ng kanilang kauna-unahang album (Behind the Front) at sinundan pa ito ng Bridging the Gap na pawang pinuri ng mga kritiko. Taong 2003 ay inilabas ang kanilang 'breakthrough album', ang Elephunk. Isa sa mga awitin ng nasabing album ay ang 'The Apl Song' na naglalahad ng istorya ng paghihirap sa buhay. Ang koro nito ay Tagalog mula sa kantang Balita. Sa pagsikat ng banda (Black Eye Peas ang bagong pangalan at kinabibilangan nina Apl, Fergie, Will.i.am at Taboo), ay nararamdaman din ni Allan ang matamis na tagumpay. Ang mga kanta nila ay talagang hinahangaan ng mga tao sa loob at labas ng Amerika at napapasali pa sa Billboard's Top Ten. Naging popular din ang awitin na 'Bebot'. Ang kantang ito ay may koro ring Tagalog at naglalahad din ng istorya tungkol sa kaniyang kabataan. Ang grupo ay nagkamit din ng samu't-saring karangalan. at nominasyon katulad ng 'Grammy's at Golden Globe. Nagkaroon rin sila ng maraming 'concerts' at nagkaroon ng di mabilang na 'world tours'.

Tunay ngang hindi hadlang ang kahirapan upang maabot ang mga pangarap natin sa buhay. Katulad kay Allan Pineda o apl. de ap. Sino bang mag-aakala na ang mahirap na bata galing sa isang liblib na baryo sa pilipinas at ginagawa ang lahat upang makakain lamang ng tatlong beses sa isang araw ang kaniyang ina at anim pang kapatid, ay balang araw, magiging popular na mang-aawit at mananayaw sa buong mundo? Nagmula sa pagtatanim ng iba't ibang bungang -kahoy at pagtitnda ng sarisaring paninda ay sa entablado pala patutungo. Kaya ating itatak sa isipan na hindi masama mangara at ang kahirapan natin sa buhay ay kailanman hindi magiging hadlang upang makamit natin ang tagumpay.


ΣΣΣ ἯὶйկṂḍҵṁḁṅ ΣΣΣ

⏏ ⏏“LIFE IS NOT A MATTER OF CHANCE, IT IS A MATTER OF CHOICE”⏏⏏

Ang blog na ito ay nabuo mula sa karanasan ng mga mag-aaral na bumubuo sa grupong ito. Ang grupong “HINGYAP”. Ito ay nangangahulugan ng “pangarap”o “layunin”. Ang mga kasapi ng grupong ito ay nagkaisa na pillin ang pangalan na ito sa kadahilanan na nagbibigay ito ng inspirasyong para sa aming lahat. Lakas ng loob at pag-asa na makamit ang anumang gusto naming makamtan. Para sa aming grupo naniniwala kami na magagawa ang lahat ng imposible kapag nagtutulungan.

Ang “it amon la” ay nangagangahulugan na ito ang aming gustong ipahayag sa lahat. Gusto naming malaman ng lahat kung ano ang aming mga saloobin at mga bagay-bagay tungkol sa amin. Ito rin ay dahil naging inspirasyon namin ang aming mga naging karanasan kahit bata pa kami ay meron na rin kaming natutunan.
Ikinagagalak naming ipakilala ang mga miyembro ng aming grupo.

Si âῤῤḸḕ, ang aming kagalang-galang na pinuno. Siya ay pinili naming pinuno dahil alam namin na kaya niya kaming pamahalaan. Hindi lamang siya matalino kundi isa ring relihiyosa. Naniniwala siya na hindi magtatagumpay ang isang tao kung walang pagsisikap.

Si ķỉɱ ay naniniwala na “EVERYTHING IS POSSIBLE IF YOU BELIEVE”. Si Kim ay isang masayahin at matalinong mag-aaral. Pagkanta at pagtugtog ng gitara ang kaniyang kinahihiligan dahil ayon sa kaniya mas naipapakita niya ang kaniyang saloobin hindi sa salita kundi sa musika.

Si ɟǻǹǡ, “NOTHING IS IMPOSSIBLE TO A WILLLING HEART”.Siya ay nahihilig rin sa pakikinig sa musika at pagtutugon ng biyolin. Kasi ayon sa kanya ay masaya siya at nawawala ang mga problema niya kung ginagawa niya iyon.

Si ƈÝȑȋɭɭȩ ang pinakamaingay sa grupo. Ingay na nagbibigay ng lakas ng loob sa amin upang kayanin lahat ng mga gawain. Kahit siya ganun ay meron siyang mabuting puso para sa kaniyang mga kaibigan.

Si ɱǡţţ ay naniniwala “IT IS BETTER TO LOSE PRIDE THAN TO LOSE SOMEONE YOU LOVE BECAUSE OF YOUR USELESS PRIDE”. Mahilig siyang magbasa kasi para sa kaniya natuto siya ng maraming bagay na magagamit niya sa kaniyang buhay.

At panghuli ay si ɳǾƐĹ, naniniwala siya na “PEOPLE ARE UNIQUE, THAT'S WHY WE CAN ALWAYS MAKE A DIFFERENCE”. Mahilig rin siyang makinig sa musika at magsulat ng mga babasahin. Dahil para sa kanya mas minamahal niya ang sarili niya at ang mga taong nasa paligid niya.
Ang mga mag-aaral na ito ay nagkaisa at nakabuo ng “obra maestra” na siyang maggiing larawan ng aming mga pagkatao.

Hindi natin maiwawari na nagkakamali din tayo paminsan-minsan. Pero nagkakaroon tayo ng pagkakataon upang magdesisyon sa anumang bagay na ating kinakaharap. Hindi maibabalik ang nakaraan pero magkakaroon tayo ng kapangyarihang baguhin ang kasalukuyan. Ika nga tayo ang may hawak sa ating buhay at tayo ang gumagawa ng desisyon para sa ating sarili.

ѱѱѱ ṱḮḡắḿḀΠ ѱѱѱ